حجت الاسلام و المسلمین نظری منفرد: بهره گیری از مشاوره متخصص؛ راه علاج مشکلات خانوادگی / تفهیم آموزه های دین در قالب گردشگری
استاد درس خارج گفت: باید کاستی های خانواده، آمار گیری شود و دنبال راهکار باشیم که چگونه باید درمان کرد. حتما مشاوره هایی کارآزموده هستند که در این فن می توانند کمک کنند؛ بنابراین باید با افراد متخصص و کارآزموده در میان بگذارید و برای آن راه حل ارائه کنید.
مجتمع ولایت مشهد بر اساس دو ماموریتی که برای خانواده طلاب و ترویج گردشگری اسلامی دارد، از نظرات و پیشنهادات اساتید و صاحبنظران استقبال می کند؛ بر همین اساس با حجت الاسلام علی نظری منفرد استاد درس خارج حوزه علمیه قم، گفت و گویی داشتیم که تقدیم خوانندگان می شود.
چه فعالیت های فرهنگی برای خانواده طلبه می توانیم در مجتمع ولایت در نظر داشته باشیم؟
ابتدا تشکر می کنم از فرصتی که در اختیار من قرار دادید؟ مساله خانواده یکی از مسائل بسیار مهم در اسلام است و خداوند متعال در سوره مبارکه تحریم امر می فرماید:« یَا ایها الذین امنوا قُوا انفسکم و اهیلکم نارا»
همانطور که ما در قرآن مجید به واجبات چون نماز، روزه، زکات، حج و جهاد امر شده ایم. حفظ خانواده و اینکه منحرف نشوند و دچار گمراهی و ضلالت نشوند، نیز وظیفه الهی ماست.
اما چگونه باید خانواده را حفظ کرد؟ ابتدا نکته ای را عرض کنم، خداوند برای اینکه خانواده نظمی به خود بگیرد یک مدیر برای آن قرار داده است که پدر است و این مدیریت به این معنا نیست که حق دیگران و حق همسر نادیده گرفته شود. جمعی که می خواهند به مکانی بروند باید مدیری داشته باشند که آن جمع را اداره کند.
مرد به لحاظ اینکه بیرون خانه است و نفقه، خانه و مسائل دیگر به عهده اوست، مدیریت به او واگذار شده است و به این معنا نیست که از مادر سلب مدیریت شده است.
مادر هم در محیط منزل مدیر است و باید او نیز مدیریت کند تا این فرزندان که نتیجه زندگی هستند، به ثمر برسند و آن امانتی که خداوند متعال به ما سپرده است، را تحویل نسل آینده دهیم.
در روایت آمده است، شخص صالح که دارای عمل صالحی است و خود نیز مومن و صالح است، کاری می کند که خود و اهل بیتش را به بهشت می برد و نه تنها اهل بیت و خودش را؛ بلکه اگر خادمی هم دارد او را نیز به بهشت می برد، چه بسا همسایگان خود را بهشتی می کند.
اگر انسان ناصالح شد هم خودش را و هم خانواده اش را آتشی می کند و قرآن مجید می فرماید زیانکارترین افراد هستند؛ «قُل ان الخاسرین الذین خَسروا انفسَهُم و اهلِیهم یَوم القیامه».
زیانکاران کسانی هستند که هم خودشان را دچار زیان کردند و هم خانواده شان دچار زیان شدند. ما نقش مدیر خانواده را نمی توانیم در این زمینه نادیده بگیریم. درست است عوامل دیگر هم تاثیر گذار است. فرض کنید فرزند در محیط مدرسه تربیت می شود و با دوست هم ممکن است مجالست داشته و تاثیر گذار باشد، اما شروع آن از خانواده است؛ بنابراین خانواده می تواند نقش مثبتی در تربیت داشته باشد و در تعالی فرزند، پدر و مادر نیز می توانند نقش منفی داشته باشند و آن ها را از مسیر منحرف کند و دچار ضلالت و گمراهی کند.
این سوال مطرح است که حال باید چه کنیم و از چه طریقی وارد شویم؟ پاسخ این است که انسان باید همان مسیری که اسلام نشان داده است را دنبال کند. ابتدا بایستی با سخن نرم آغاز کند. فراموش نکنیم خداوند متعال در مورد فرعون به حضرت موسی(ع) فرمود: «اذْهَبَا إِلَی فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَی، فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَیِّنًا ، به سوی فرعون بروید که او به سرکشی برخاسته و با او سخنی نرم گویید.».
پدر با زبان پدرانه و مادر هم با زبان مادرانه با فرزندان سخن بگویند. با کودک نیز با زبان خودش سخن بگوییم. چون که با کودک سر و کارت فتاد پس زبان کودکی باید گشاد. خود پدر و مادر نیز باید عامل باشند. به جهت اینکه فاقد شی نمی تواند مطیع شی باشد و زمانی که من خودم اهل عمل نباشم، نمی توانم روی فرزندم تاثیر گذار باشم.
اگر پدری اهل راستگویی و صدق نباشد و به فرزند بگوید اهل راستگویی باش. می گوید تو خودت دروغ می گویی من چگونه نماز خوان باشم؟ و سایر مسائل نیز اینگونه است.
و اما راجع به اینکه ما چه کار کنیم؟ ما در صدد این هستیم که بتوانیم این مسئولیتی که فرمودید و مطرح کردید را انجام دهیم و این نیاز به کار کارشناسی دارد، به معنا که ابتدا ضعف ها را جمع کنیم.
ضعف هایی که در خانواده ها، چه در رابطه با پدر و فرزندان و چه در رابطه با شوهر و همسر وجود دارد را گردآوری کنیم و سپس راه علاج و راهکار پیدا کنیم که ضعف ها را جبران کنیم.
قطعا مسیر درست همین است پزشک زمانی که بیماری به آن مراجعه می کند ابتدا درد را تشخیص می دهد و بعد از آنکه درد را تشخیص داد، فکر می کند که درمان این درد را با چه دارویی باید درمان کند. زمانی نیاز به جراحی دارد و جراحی می کند. زمانی با دارو بهبود پیدا می کند و زمانی می گوید باید استراحت کنی.
مسائل مربوط به کاستی های خانواده همینگونه است و باید ابتدا آمار گیری کنیم کاستی ها چیست و سپس ببینیم علاج و درمان این کاستی ها را چگونه باید درمان کرد؟
می فرمایید از طریق مشاوره و امثال ذالک. حتما مشاوره هایی کارآزموده هستند و در این فن می توانند کمک کنند. این پیشنهاد من است و راهکارها را باید با افراد متخصص و کارآزموده در میان بگذارید و برای آن راه حل ارائه کنید.
با توجه به حضور مضجع شریف حضرت رضا(ع) در مشهد و فرصت مقتنمی که برای زیارت در شهر مقدس مشهد وجود دارد، چه امکانات و لوازمی در مشهد باید فراهم شود، که این نوع گردشگری به سوی گردشگری اسلامی بیشتر سوق پیدا کند. در حال حاضر یکی از دغدغه های جامعه طلاب در کشور نوع گردشگری اسلامی است، مشاهده می کنیم فضا و معنویت روز به روز کمتر می شود و از دست می رود، ما چه لوازمی را باید فراهم کنیم که معنویت و فضای حاکم به سمت امام رضا(ع) پسند بودن برود؟
زیارت یک بستر مناسبی برای این عمل است. چون خود زیارت در عین حالیکه تفریح است، یک سفر معنوی است و انسان از شهری به شهر دیگر می رود و تنوع است. از آن حالت همسانی و به اصطلاح یکنواخت بودن زندگی خارج می شود.
این سفر خصوصا برای خانواده نشاط آور است. خود سفر نشاط آور است و قرآن درباره سفر می فرماید «و صبح اذا اسفر، سوگند به صبح زمانی که آشکار می شود».
سفر به آلام و سختی ها خاتمه دهد. می گویند سفر برویم تا مقداری سختی های زندگی را فراموش کنیم، خصوصا سفر برای زیارت حضرت رضا(ع) که سفر معنوی و مناسبی است.
برای اینکه انسان بتواند، از این سفر استفاده معنوی کند، طبیعتا نیاز دارد به اینکه انسان یک بستری را فراهم کند. هدف تعالی خانواده است و همانگونه که عرض کردم و باز هم من معتقد هستم این نیاز به اندیشه، فکر و کار کارشناسی دارد.
یک مطلب جالبی را عرض کنم که جالب است و مرحوم شیخ مفید در ارشاد نقل می کند که امام علی(ع) به شهربانو دختر یزدگرد همسر امام حسین(ع) می فرماید شما با پدرت ملاقات داشتی؟ عرض کرد بله آقا. فرمودند که آیا پدر شما با شما صحبت هم می کرد و به شما مساله ای را می آموخت؟ عرض کرد بله آقا.
بهترین مکان برای گرد آمدن خانواده سرسفره غذاست و همه را جمع می کند. انسان باید از این فرصت استفاده کند و باید به والدین آموزش داد.
کسی تصور نکند غذا خوردن با حرف زدن منافات دارد. مرحوم فیض در مهجه البیضا از امام حسن(ع) در بحث طعام حدیثی نقل کرده است که انسان حرف بزند و چه فرصت مناسب تر از اینکه وقتی خانواده دور هم جمع می شوند، پدر و مادر راهنمایی های لازم را نسبت به فرزند داشته باشند.
چون ممکن است زمان دیگر فرزند انسان گوش نکند و برود، اما سرسفره مجبور است بنشیند و غذا بخورد؛ بنابراین از این فرصت استفاده کنید.
حضرت فرمودند پدر شما چه چیزی به شما می گفت؟ عرض کرد پدر ما به ما می گفت دنیا آبستن حوادث است. انسان یک ساعت بعد نمی داند چه اتفاقی می افتد و به ما می گفت که فرزندان من گاهی حرکتی می کنند که به آن دقت نمی کنند و گاهی ضرر و زیانشان در آن حرکت است.
لذا قبل از اینکه انسان حرکتی می کند، باید تمام جوانب آن موضوع را در نظر بگیرد.در حکمت ۱۶ نهج البلاغه آمده است که حضرت می فرمایند: «تذل الامور للمقادیر حتی یکون الحتف فی التدبیر.».
ممکن است نیتی کنم اما تقدیرات الهی چیزی دیگری باشد، گاهی مرگ انسان در آن تدیبرهاست.
والدین باید احساس مسئولیت کنند و فرزندانشان را موعظه کنند و شما بستری را فراهم کردید و انسان در ضمن همین گردشگری بسیاری کارها را می تواند انجام دهد. خود گردشگری جمع کردن این خانواده است و انسان می تواند آن اموزه های دینی را در ضمن گردشکری به آنها تفهیم کند.
نقاط ضعف و قوت مجتمع ولایت مشهد را بیان بفرمایید.
این خوب است که انسان به کاستی های خود توجه کند و باعث رشد انسان می شود. می گویند دوست خوب کسی است که عیب انسان را بگوید و شکی در آن نیست.
سفر من کوتاه بوده و به کاستی ها دقت نکردم. به نعمت بزرگی که به برکت اقا فراهم شده باید دقت کرد.
باید ضوابط و اموری که تذکر داده شده است را رعایت کنند. در بیت المال اسراف نکنید و به مکانی آسیب نرسانند و خوشبختانه از برادرانی که اینجا هستند جز احترام و ادب مساله ای ندیدم.
