در گفتگو با عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عنوان شد؛ روحانیت اخلاق‌مدار؛ جامعه و خانواده را اخلاقی میکند/ اگر جامعه بخواهد اصلاح شود باید «آمرین به معروف و ناهین عن المنکر» در بین مردم باشد
بقای اسلام و بقاء معنویت به امر به معروف و نهی از منکر در جامعه است. اینکه رهبری به این دو واجب و فریضه الهی تأکید دارند به خاطر اهمیت آن است. اگر جامعه بخواهد اصلاح شود باید آمرین به معروف و ناهین عن المنکر در بین مردم باشد.
به گزارش روابط عمومی مجتمع‌های فرهنگی اقامتی ولایت، حجت‌الاسلام والمسلمین علی نکونام گلپایگانی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این گفتگوی اختصاصی به تبیین راهکارهایی برای استواری اخلاق و معنویت در خانواده پرداخت و معتقد است اخلاق و معنویت برای همه طبقات جامعه لازم است. عضو سابق شورای عالی حوزه علمیه قم در این گفتگو توصیه‌هایی در این باره علی‌الخصوص در ایام فصل جوانی داشت.
معنویت و اخلاق یکی از پایه‌ها و استوانه‌های سبک زندگی دینی بشمار می‌رود، برای پایداری این مسئله در خانواده‌ها با توجه به اقتضائات روز جامعه، چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهید.
بسم‌الله الرحمن الرحیم. اخلاق و معنویت برای همه طبقات جامعه لازم است، به‌خصوص در شرایط فعلی؛ با وجود فضای مجازی و عوامل فساد و فحشا و منکراتی که در جامعه می‌گذرد، تکلیف انسان را سنگین‌تر میکند. باید هر مؤمنی در این مورد بیشتر حساس باشد تا مرزهای معنویتی که دین مقدس اسلام تعیین کرده است، رعایت شود.
جامعه روحانیت را افرادی شکل می‌دهند که دیگران در عمل و رفتار به آن‌ها نگاه می‌کنند، هر اندازه‌ای که معنویت و تهذیب اخلاق در جامعه روحانیت بیشتر مشاهده شود، جامعه بیشتر تحت تأثیر امور معنوی قرار خواهد گرفت.
وجود مبارک امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلْیَبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِهِ وَ لْیَکُنْ تَأْدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِیبِهِ بِلِسَانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ.»
حضرت می‌فرمایند: آن که خود را در مرتبه پیشوایی قرار میدهد باید پیش از مؤدب نمودن مردم به مؤدب نمودن خود اقدام کند و پیش از آنکه دیگران را به گفتار ادب نماید، باید به کردارش مؤدب به آداب کند و آن که خود را بیاموزد و ادب نماید به تعظیم سزاوارتر است از کسی که فقط دیگران را بیاموزد و تأدیب کند.
همچنین قرآن کریم در آیه مبارکه می‌فرماید: «قُواْ أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَاراً»؛ خودتان و اهلتان را حفظ کنید، این وظیفه هر مسلمانی است؛ لذا به امر به معروف و نهی از منکر تأکید فراوان شده است. این تأکید به خاطر این است که بقای اسلام و بقاء معنویت به امر به معروف و نهی از منکر در جامعه است. اینکه رهبری به این دو واجب و فریضه الهی تأکید دارند به خاطر اهمیت آن است. اگر جامعه بخواهد اصلاح شود باید آمرین به معروف و ناهین عن المنکر در بین مردم باشد.
در بعضی از شأن نزول آیات داریم که مردم به سه دسته تقسیم شده‌اند، آن‌هایی که اهل منکرات بودند، عده‌ای صالح بودند و امر به معروف می‌کردند و عده‌ای هم که در رفتارشان صالح بودند، لکن به کار دیگران کار نداشته و بی‌تفاوت بودند. وقتی عذاب الهی می‌رسید، دو گروه را فرا می‌گرفت، آن‌هایی که مرتکب منکرات بودند و دیگر افرادی که نسبت به منکر ساکت و بی‌تفاوت بودند.
عوامل فراوان فساد متأسفانه در جامعه امروز فراوان است، به گوشی تلفن همراه دقت کنید که چقدر وقت انسان را تلف میکند، آن هم اوقاتی که روز قیامت انسان قدمی از قدم بر نمی‌دارد، مگر اینکه از ۴ مورد سؤال واقع شود؛ دو سؤال راجب‌به مال است و دو سؤال راجب‌به عمر است که کجا فعالیت کردی و کجا از بین بردی و فصل جوانی را چگونه سپری کردی.
چه توصیه معنوی برای جوانان دارید؟
اویلی که تحصیل حوزه را شروع کردم مقید بودم شب و روز جمعه سوره‌هایی از قرآن را بخوانم و ثوابش را به افرادی هدیه کنم، بعد از گذشت چند هفته متوجه شدم سوره‌ها را حفظ شده‌ام. در سال‌های اخیر سوره ملک را به جهتی مقید به قرائت شدم، حدود ۳ سال مداومت داشتم، اما حفظ نشدم. این تفاوت فصل جوانی و سالخوردگی انسان است، لذا این گوشی‌های همراه بسیاری از اوقات جوانان را می‌گیرد. جوانان قدر این لحظات و استعدادهای جوانی را بدانند.
روایت‌های عجیبی راجع‌به اوقات و ایام فراغت آمده است که چگونه باید از آن استفاده شود. مرحوم سیدبن طاوس از علمای بزرگ شیعه در اخلاق و معنویت، کتابی دارند به نام «محاسبه النفس» روایتی آورده است که در وسائل الشیعه هم وجود دارد، روایت این است: «هر روزی که خورشید طلوع میکند به انسان می‌گوید ای اولاد آدم من یک روز جدید هستم، نه قبلاً مرا دیده‌اید و نه بعداً خواهید دید، من شاهد اعمال شما در روز قیامت هستم، مراقب باشید در این روز خیر از شما صادر شود تا اینکه در روز قیامت به نفع شما شهادت بدهم». معلوم می‌شود غیر از اعضاء و جوارح، زمان و مکان هم روز قیامت بر اعمال انسان شاهدت می‌دهند.
ما باید همواره سعی و رعایت معنویات کنیم، آنچه به تهذیب اخلاق مربوط است را عمل کنیم. همانی که انسان دو بال دارد برای پرواز، یکی بال علم و دانش و بال دیگر تقوا و تهذیب است، هر یک از این دو بال اگر شکسته شود، انسان از پرواز باز می‌ماند و گرفتار می‌گردد.
در جمع‌بندی نکات باید گفت: «تهذیب نفس در خانواده»، «مراقبت از خانواده»، «روحانیت و الگویی برای جامعه»، «ضرورت امر به معروف و نهی از منکر در مردم»، «توجه جوانان به چگونگی گذراندن اوقات فراغت» از عوامل مؤثر اخلاق و معنویت در خانواده و جامعه می‌باشد.
نظرتان درباره هویت طلبه در خانواده چیست؟ برخی از خانواده‌ها مشاهده می‌کنند ثمره زندگی و فرزندانشان از آنچه خواسته‌اند فاصله دارد، این شکاف و آسیب را از کجا می‌دانید.
این مسئله عوامل مختلفی دارد، گاهی به زندگی خود شخص برمی‌گردد و گاهی به عوامل بیرون از زندگی برمی‌گردد؛ ممکن است انسان در زندگی خودش در مراقبت از اولاد اشتباهاتی داشته باشد، یا ممکن است سخت‌گیری‌های در حد افراط انجام داده باشد، یا مراقبت‌های لازم انجام نشده است. گاهی هم همه موارد درست بوده است لکن در محیط بیرونی جذب مسائلی می‌شود که مایه انحراف بوده است مثلاً با جمعی معاشرت دارد که در عقاید شخص تأثیر می‌گذارد.
اگر کسی بخواهد راه درست را طی کند، کتب روایی ما آداب زندگی و حقوق خانواده را به بهترین شکل ممکن ترسیم کرده است، دستورات ائمه (ع) راه و روش صحیح تربیتی است.
عوامل درونی بعضاً رعایت می‌شود ولی اقتضائات جامعه روی آن تأثیر می‌گذارد، این کنترل درونی بعضاً یک شکافی بین خانواده و نسل جدید را رقم می‌زند و نوعی گسست ایجاد میکند، چه باید کرد؟
راهش این است که برای عوامل بیرونی جایگزین صالح پیدا کند، فرزند خود را به نحوی توجه کند تا ارتباط مناسبی صورت گیرد، شروع کار با سخت‌گیری نباشد، سپس امورات معنوی را جایگزین عوامل بیرونی کند.
یکجایی جوان باید عمرش را صرف کند، طبعاً باید جای صالحی پیدا کرد و به آن سمت هدایت نمود. این کار یک ظرافت‌هایی لازم دارد که باید از آیات، روایات و یا استاد اخلاق الهام گرفت تا شخص بتواند بر فرزندش مؤثر باشد.
در بیانیه گام دوم در بندی رهبری تصریح دارند که معنویت و اخلاق جهت دهنده تمام امور اجتماعی و فردی است، مجتمع ولایت در راهبری این مسئله چگونه می‌تواند دخیل باشد و در این حوزه گام مؤثری بردارد.
در اینجا باید بگوییم مجتمع ولایت که به امر رهبری تأسیس شده است، مرکز مقدس و خوبی است. بدون تعارف در سفرهای متعددی که به مشهد داشتم و در مجتمع ولایت اقامت داشتم، هیچ امر خلاف اخلاقی در این محیط ندیده‌ام و اکنون به بهترین شکل اداره می‌شود.
برحسب مشاهدات و از هر جهتی که ملاحظه می‌کنم، بهترین وضعیت همین است که الآن مجتمع برای زائران فراهم کرده است؛ اما نسبت به ترویج معنویت و اخلاق آنچه در این لحظه به ذهنم می‌رسد این است که احادیث و روایاتی که درباره‌ی «معنویت و اخلاق در خانواده» از حضرات معصومین (ع) وارد شده است، گزینش شود و در محیط و انظار مهمانان مجتمع‌های ولایت قرار بگیرد، این تأکیدات عینی در روحیات انسان خیلی مؤثر است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.